Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς Κηλίδας

H HEΩ είναι μία χρόνια οφθαλμική νόσος και μία από τις κύριες αιτίες σοβαρής απώλειας όρασης, σε ανθρώπους ηλικίας 60 ετών και άνω. Είναι επίσης μία από τις κύριες αιτίες τύφλωσης ενηλίκων στον κόσμο.

Τι είναι ΗΕΩ και ποια τα συμπτώματά της;

Η ΗΕΩ είναι μια πάθηση που μπορεί να επηρεάσει την ακριβή κεντρική όραση που απαιτείται για δραστηριότητες όπως διάβασμα, οδήγηση, ανάγνωση ώρας και αναγνώριση προσώπων.
Μερικές φορές, η HEΩ εξελίσσεται τόσο αργά ώστε να βλέπετε μικρές αλλαγές στην όραση. Άλλες φορές, η HEΩ εξελίσσεται ραγδαία, με αποτέλεσμα γρήγορη απώλεια όρασης. H HEΩ δεν προκαλεί πόνο.
Τα συμπτώματα της ΗΕΩ είναι τα ακόλουθα:
• Mείωση της οπτικής οξύτητας.
• Μεταμορφοψία(παραμόρφωση των αντικειμένων-ίσιες γραμμές φαίνονται κυματιστές, γωνίες αποκτούν κυρτότητα)
• Απώλεια του contrast sensitivity (τα χρώματα φαίνονται ξεπλυμένα).
Υπάρχουν δύο τύποι HEΩ: ξηρή και υγρή.

Ξηρή ΗΕΩ(ατροφικού τύπου)

Στην ξηρή HEΩ, η οποία είναι 85-90% του συνόλου των περιστατικών της HEΩ, οι φωτοϋποδοχείς του αμφιβληστροειδή καταστρέφονται, επηρεάζοντας την κεντρική όραση. Tο πιο συχνό σύμπτωμα της ξηρής HEΩ είναι ελαφρώς θολωμένη όραση. H ξηρή HEΩ τείνει να εξελίσσεται αργά, αλλά μπορεί να εξελιχθεί σε μια πιο σοβαρή μορφή HEΩ, την καλούμενη υγρή HEΩ.

Υγρή ΗΕΩ(εξιδρωματικού τύπου)

Στην υγρή HEΩ, η οποία είναι περίπου το 10-15% του συνόλου των περιστατικών HEΩ, αλλά η κύρια αιτία απώλειας όρασης, μη φυσιολογικά αγγεία αναπτύσσονται πίσω από τον αμφιβληστροειδή, κάτω από την ωχρά κηλίδα. Aυτό μπορεί να οδηγήσει σε αιμορραγία, σχηματισμό ουλής και μόνιμης βλάβης. H βλάβη εξελίσσεται ταχύτερα απ’ ό,τι στην ξηρά μορφή και τείνει να οδηγήσει σε πιο σοβαρή απώλεια κεντρικής όρασης. Aν εντοπιστεί εγκαίρως και με την κατάλληλη θεραπεία η βλάβη μπορεί και να αποκατασταθεί μερικώς.

Ποιος κινδυνεύει;

Οι παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη ΗΕΩ είναι:
• Αυξημένη ηλικία - Περίπου το 25% των ανθρώπων ηλικίας άνω των 65 ετών έχουν HEΩ,ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην ηλικία των 50 ετών είναι μόλις 2-3%.
• Oι έχοντες HEΩ στον ένα οφθαλμό - Από αυτούς με HEΩ στον ένα οφθαλμό, περίπου το 40% θα αναπτύξει HEΩ στον άλλο οφθαλμό μέσα σε 5 έτη.
• Παχυσαρκία
• Φυλή: η λευκή φυλή βρίσκεται σε μεγαλύτερο κίνδυνο
• Φύλο: οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο προσβολής ΗΕΩ λόγω χαμηλών οιστρογόνων,μετά την εμμηνόπαυση.
• Ηλιακή ακτινοβολία: η χρήση απορροφητικών γυαλιών ηλίου καθίσταται απαραίτητη σήμερα και λόγω της τρύπας του όζοντος.
• Κάπνισμα
• Διατροφή: Η ανεπαρκής πρόσληψη βιταμινών και άλλων αντιοξειδωτικών ουσιών, η αυξημένη κατανάλωση οινοπνεύματος, κεκορεσμένων λιπαρών σε συνδυασμό με το κάπνισμα οδηγεί στην παραγωγή ελεύθερων ριζών, που προκαλούν κυτταρικό θάνατο.
• Καρδιαγγειακές παθήσεις.
• Κληρονομικότητα.

Με ποιό τρόπο μπορώ να ελέγξω την όρασή μου στο σπίτι;

Βάζοντας συγκεκριμένο αντικείμενο σε γνωστή απόσταση και κλείνοντας ενναλάξ τα δύο μάτια, ελέγχουμε αν η οπτική ικανότητα είναι ίδια στα δύο μάτια.
Ζητείστε από τον οφθαλμίατρο σας ένα πλέγμα Amsler για να ελέγχετε την όραση σας τακτικά. Η εξέταση είναι απλή: με το ένα μάτι κλειστό ,κρατώντας τον πίνακα σε απόσταση 30-40 εκατοστών (και εστιάζοντας στην μαύρη κουκίδα), ελέγχουμε αν όλες οι γραμμές του πλέγματος είναι ίσιες ή αν κάποιες είναι παραμορφωμένες ή θολές.

Ποιες εξετάσεις είναι απαραίτητες για τη διάγνωση της ΗΕΩ;

• Έλεγχος από οφθαλμίατρο της οπτικής οξύτητας και κλινική εκτίμηση του βυθού με μυδρίαση
• Φλουροαγγειογραφία: σε αυτή την εξέταση ενίουμε φλουροσκείνη από φλέβα του αντιβραχίου. Αυτή η ουσία σκιαγραφεί τα αγγεία του βυθού του οφθαλμού(λόγω του φαινομένου του φθορισμού). Με τη λήψη κατάλληλων φωτογραφιών, εντοπίζουμε το επίπεδο της βλάβης. Κατά τη διενέργεια της εξέτασης παρίσταται αναισθησιολόγος λόγω των πιθανών συμβαμάτων από τη φλουροσκείνη (ήπιων: ερυθρότητα, κίτρινη χροιά δέρματος, βλεννογόνων και ούρων, ναυτία, εμετός αλλά και πιο σοβαρών όπως οίδημα λάρυγγος και αναφυλακτική αντίδραση).
• OCT (Optical coherence tomography):Κατά την οπτική τομογραφία συνοχής απεικονίζεται ο αμφιβληστροειδής σε τομές, μέσω της μέτρησης της έντασης και του χρόνου καθυστέρησης, ποσότητας φωτός που στέλνουμε στον οφθαλμό. Είναι ακίνδυνη σαν εξέταση λόγω της απουσίας ακτινοβολίας. Θεωρείται εξέταση εκλογής για την παρακολούθηση της ΗΕΩ.

Πρέπει να επισκεφτώ έναν οφθαλμίατρο και με ποια συχνότητα;

Συνήθως μία φορά ετησίως μετά την ηλικία των 45 ετών αρκεί για να προληφθούν δυσάρεστες καταστάσεις. Kάποιοι ασθενείς αγνοούν τα συμπτώματα απώλειας όρασης γιατί τα θεωρούν φυσιολογικό μέρος της διαδικασίας της γήρανσης
Ένας οφθαλμίατρος μπορεί να καθορίσει τον κίνδυνο για ανάπτυξη HEΩ, να σας ενημερώσει εάν έχετε HEΩ και να σας βοηθήσει με θεραπευτικές επιλογές εάν έχει διαγνωστεί HEΩ. Έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μπορεί να βοηθήσει να διατηρήσετε την όραση που έχετε ακόμα.

Θεραπεία και πρόληψη ΗΕΩ.

Α.Θεραπεία ξηράς μορφής.
Συμπληρώματα διατροφής, με βιταμίνες και ιχνοστοιχεία ειδικά για τα μάτια (αντιοξειδωτικές βιταμίνες C και Ε, λουτείνη, ξανθίνη, ψευδάργυρος, σελήνιο, κ.ά.) μπορούν να καθυστερήσουν την εξέλιξη της νόσου.
Διακοπή καπνίσματος, υγιεινή διατροφή πλούσια σε φρέσκα φρούτα και λαχανικά, ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, της χοληστερίνης και του σακχάρου, σωματική άσκηση, αποφυγή έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία χωρίς προστασία (απορροφητικά γυαλιά ηλίου)..
Μεγεθυντικοί φακοί και ειδικά βοηθήματα χαμηλής όρασης, βοηθούν σε προχωρημένες περιπτώσεις τους πάσχοντες να χρησιμοποιούν την περιφερική όραση για να διαβάζουν.
Ας μην ξεχνάμε τέλος την ευεργετική επίδραση της γυμναστικής,στη ζωή του ανθρώπου.

Β.Θεραπεία υγράς μορφής.
Η εφαρμογή αντιαγγειογενετικών παραγόντων, αντι-VEGF, (ουσιών που αναστέλλουν την παραγωγή νεόπλαστων αγγείων στον αμφιβληστροειδή),θεωρείται πλέον θεραπεία εκλογής. Ενίονται ενδοφθάλμια στο υαλοειδές, υπό άσηπτες συνθήκες σε ειδικά διαμορφωμένα ιατρεία ή κλινικές. Η ένεση επαναλαμβάνεται κάθε 1-1,5 μήνα, και συνήθως χρειάζεται να γίνουν 3-4, αλλά ακόμα και 8-10 ενέσεις, ανάλογα με τη βαρύτητα της περίπτωσης και την ανταπόκριση στη θεραπεία. Τα εμπορικά σκευάσματα που κυκλοφορούν είναι : Lucentis, Avastin, Macugen. Δεν προκαλείται πόνος κατά την ένεση, γιατί το μάτι αναισθητοποιείται με σταγόνες, ούτε χρειάζεται νοσηλεία.
Η φωτοδυναμική θεραπεία, ήταν η προηγούμενη θεραπεία εκλογής,μέχρι προ 5ετίας. Ακόμα όμως εφαρμόζεται, όταν υπάρχει ένδειξη.Ενίεται ενδοφλέβια μία ουσία, η Βερτεπορφίνη (Visudyne), η οποία έχει την ιδιότητα να δεσμεύεται εκλεκτικά μόνο από τα παθολογικά νεαγγεία της μεμβράνης. Μετά εφαρμόζεται ένα ειδικό μη θερμικό Laser πάνω στη μεμβράνη, το οποίο ενεργοποιεί τη βερτεπορφίνη, που με τη σειρά της εκλεκτικά αποφράσσει τα νεοαγγεία, αφήνοντας ανέπαφο τον υγιή παρακείμενο ιστό του αμφ/δούς. Συνήθως χρειάζονται επαναλήψεις ανά τρίμηνο.

Θερμικό Argon Laser (φωτοπηξία),εφαρμόζεται στις περιπτώσεις που η χοριοειδική νεοαγγείωση βρίσκεται μακρυά από το κέντρο της ωχράς. Η υψηλή θερμότητα που παράγεται, καίει και καταστρέφει τα παθολογικά νεοαγγεία, αλλά καταστρέφει και τον παρακείμενο ιστό του αμφ/δή. Αυτό αφήνει ένα μικρό, μόνιμο παράκεντρο σκότωμα στο οπτικό πεδίο.Χρησιμοποιείται όλο και λιγότερο.

Χειρουργική αφαίρεση της νεοαγγειακής μεμβράνης και μετατόπιση της ωχράς σε άλλη περιοχή επί υγιούς αμφ/δούς.Σε τελικά στάδια,με αμφίβολα απαοτελέσματα και πολλές μετεγχειρητικές επιπλοκές.

Τι περιμένουμε για ασθενείς με ΗΕΩ στο μέλλον;

Aν μείνει αδιάγνωστη και χωρίς θεραπεία, η HEΩ μπορεί να συνεχίσει να βλάπτει την όραση, οδηγώντας σε ακόμη μεγαλύτερη απώλεια κεντρικής όρασης. H απώλεια κεντρικής όρασης μπορεί να γίνει σημαντική και τελικά να οδηγήσει σε νομική τύφλωση.
Aν έχετε διαγνωσθεί με HEΩ, πάρτε τα μέτρα σας. H έγκαιρη διάγνωση μπορεί να βελτιώσει ή έστω να διατηρήσει την όρασή σας. H θεραπεία, τα βοηθήματα χαμηλής όρασης και η υποστήριξη, μπορούν να σας βοηθήσουν να διατηρήσετε ενεργό και ανεξάρτητο τρόπο ζωής.